ساخت مقبره مولوی بلافاصله پس از مرگ او
در سال 672، توسط تبریزلی بدرالدینِ معمار با كمكهای مالی همسر سلیمان پروانه، امیر
سلجوق، و پسر مولوی آغاز شد و ساخت آن را در سال 673 (1274 میلادی) به پایان رسید.
تصور كارشناسان امروزی بر این است كه این بنا در ابتدا با شكلی استوانهای و گنبدی
مخروطی، بر 4 ستون تكیه داشته است. در سال 1396 میلادی و بار دیگر در زمان حكومت بایزید
دوم، سلطان عثمانی، این بنا تعمیر و بازسازی و دیوارهای درونی آن به طرح و نقاشی مزیّن
شد. كل این بنا از جمله برج مخروطیشكل آن که از كاشیهای سبز و فیروزهای پوشیده شده،
از قدیم به گنبد سبز معروف بوده است. بر دیواره گنبد «بسمالله» و «آیهالكرسی» به
رنگ آبی تیره نقش شده، و بر فراز آن یك ستاره و ماه طلایی نصب شده است
.
در سالن اصلی این موزه قبر مولوی از جنس
مرمر آبی را میتوان دید كه با یك پارچه مخملین و طلادوزیشده بزرگ كه روی آن
آیات
قرآن نوشته شده و سلطان عبدالحمید دوم در سال 1894 میلادی به این حرم اهدا كرده پوشانده
شده است. در كنار قبر مولوی قبر پدرش، بهاالدین ولد، به صورت ایستاده قرار دارد. در
افسانهها آمده است كه پس از دفن مولوی، قبر پدرش «برخاست و به احترام او سر تعظیم
فرود آورد».(!) قبر پسر مولوی، سلطان ولد، و دیگر شیوخ صوفی نیز دورتادور حرم قرار
گرفته است. روی قبر مولوی و پدرش و چند تن دیگر از شیوخ عمامههایی بسیار بزرگ قرار
دارد كه نماد اقتدار و نفوذ معنوی آنان است. این بنا به زمان سلجوقیان بازمیگردد،
و مسجد و دیگر سالنهای آن در زمان سلاطین عثمانی به آن افزوده شده است.
هر سال در تاریخ 17 دسامبر (۲۷ آذر) مطابق با تاریخ مرگ مولوی در سال 672 هجری (1273 میلادی) مراسمی
در مدفن او برگزار میشود كه دهها هزار زائر را به خود جلب میكند. در سمت راست حیاط
حرم حوضی قرار دارد كه نماد شب یگانگی به شمار میرود و سالانه درویشان پیرامون آن
به رقص سماع میپردازند. در این حرم پلهای با روكش نقره هست كه پیروان مولوی پیشانی
بر آن میسایند و بر آن بوسه میزنند. جایگاه این پله فقط در ایام مراسم ماه دسامبر
به روی زائران باز است. زائرانی كه هر سال به قونیه میروند علاوه بر حرم مولوی به
دیدار حرم شمس تبریزی هم میروند كه مطابق سنت پیش از زیارت حرم مولوی صورت میگیرد.
علاوه بر اینها حرم صدرالدین قونوی، یوسف آتشباز ولی، و طاووسبابا نیز در شهر قونیه
واقع است.